RI&E-toetsing anno 2023: dilemma voor werkgever en arbokerndeskundige

Door: Ruben van Mook

Door een grappig toeval zitten we precies even lang “in de arbo”, de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en ik. We betraden de wereld van gezond en veilig werk beiden in 1994. De RI&E werd toen in de Arbeidsomstandighedenwet opgenomen als verplichting voor iedere werkgever met personeel. Echt populair is het instrument nooit geworden: bijna 30 jaar later heeft nog steeds ongeveer de helft van alle bedrijven geen RI&E. Vooral bij MKB-bedrijven ontbreekt hij geregeld. Reden voor de overheid om er (opnieuw) aandacht voor te vragen.

Dat gebeurt enerzijds door de controle op te schroeven. Bijvoorbeeld met administratieve handhaving: ‘Hallo, hier de Nederlandse Arbeidsinspectie. Kunt u binnen enkele weken uw RI&E met plan van aanpak uploaden alstublieft?’ Daarnaast stimuleert de inspectie de ontwikkeling en het gebruik van goedgekeurde doe-het-zelf instrumenten, die te vinden zijn op www.rie.nl. Deze moeten het de werkgever makkelijk maken om zelf de RI&E uit te voeren. Bij gebruik van zo’n instrument in een bedrijf met maximaal 25 medewerkers hoeft de werkgever zijn RI&E niet te laten toetsen door één of meerdere gecertificeerde arbokerndeskundigen. Dat scheelt kosten. In alle andere gevallen moet een arbeidshygiënist, hoger veiligheidskundige, arbeids- & organisatiedeskundige of combinatie van deze professionals wel met deze toetsing aan de slag, om de kwaliteit te waarborgen.

Met die toetsing is sinds ruim een jaar iets heel raars aan de hand. Sinds 1 juli 2022 moeten alle arbokerndeskundigen voldoen aan een nieuwe certificeringsrichtlijn. Kort samengevat stelt die allerlei strengere criteria aan de RI&E. Omdat een RI&E eens in de zoveel tijd moet worden herzien, krijgen geleidelijk alle bedrijven met deze aangescherpte eisen te maken. En dat levert voor werkgever en arbokerndeskundigen een haast onmogelijk dilemma op.

Wat is het probleem? Wel, nagenoeg alle doe-het-zelf instrumenten op www.rie.nl voldoen niet aan de toetsingscriteria uit de nieuwe certificeringsrichtlijn. Ook Route naar RI&E niet, het instrument dat op de site een centrale plek heeft gekregen. Zo ontstaat een onwerkelijke situatie. Aan de ene kant stimuleert de overheid ondernemers om Route naar RI&E of een van de andere doe-het-zelf instrumenten van www.rie.nl te gebruiken. Aan de andere kant verplicht diezelfde overheid (andere afdeling) arbokerndeskundigen om deze RI&E’s bij toetsing af te keuren.

Ik druk me mild uit als ik zeg dat arbokerndeskundigen hierdoor in hun contacten met ondernemers te maken krijgen met het nodige onbegrip. ‘Ik doe wat de Arbeidsinspectie vraagt en nu zeg jij dat het niet goed is!’ En wij als kerndeskundigen maar ons best doen om het onderwerp gezond en veilig werken op een positieve manier bij bedrijven op de kaart te zetten. Onder deze omstandigheden wordt dat wel héél erg moeilijk.

Toch een poging, via u als assurantieadviseur: doe uw klant, zijn personeel én zijn bedrijf een plezier. Adviseer om voor kwaliteit te gaan, ongeacht de omvang van de onderneming. Vertrouw niet op zelfhulpmiddelen waarvan de overheid zelf zegt dat ze niet voldoende zijn. Moedig uw klant liever aan om te investeren in uitvoering van de RI&E samen met – of door – één of meer kerndeskundigen. Zo stuit uw klant bij een eventuele toetsing niet op nare verrassingen. Belangrijker nog, zo weet hij gewoon zeker dat hij écht goed zit met zijn aanpak voor gezond en veilig werken. Ook uit verzekeringsoogpunt een slimme keuze: bij veel verzekeringen voor bedrijfsaansprakelijkheid en ongevallen is een RI&E verplicht. En een discussie over de kwaliteit is echt het laatste wat u wilt als uw klant hier ooit een beroep op moet doen.

Heeft uw klant toch al zelf de RI&E uitgevoerd? De resultaten hoeven zeker niet in de prullenbak. Goedkeuren bij de toetsing zal doorgaans niet mogelijk zijn, maar gebruiken bij de uitvoering kan natuurlijk wel. De inspanning van uw klant is dan zeker niet voor niets geweest.

Ruben van Mook is arbeidshygiënist en directeur van Arbode Consultancy, hét landelijk expertisebureau voor goede arbeidsomstandigheden. Ongeveer 25 professionals bieden er zowel advies en uitvoering als opleidingen op het gebied van preventie. Uitvoering en toetsing van RI&E’s behoren tot de kernactiviteiten. Arbode Consultancy is onderdeel van de Alpina Group.